Prematüre Retinopatisi (ROP) prematüre (erken doğan) ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde görülen bir retina hastalığıdır. Amerika’da her 1 milyon canlı doğumun yaklaşık 300’ünün en azından bir gözü ROP nedeni ile kördür.

Körlüğün nedeni erken doğumun yol açtığı retina hasarıdır. ROP’a bağlı körlüklerin önlenmesindeki en önemli etken prematüre bebek doğmasının önlenmesidir. Bunun için gebelik döneminde prematüriteye neden olabilecek anneye bağlı faktörlerin ve diğer çevresel faktörlerin kontrol altında tutulması son derece önemlidir. Başka bir ifade ile ROP’a bağlı körlükleri önlemede en önemli unsur bebeklerin prematüre doğmalarının önleyerek miyadında doğmasını sağlamaktır.

Gebelik döneminde annenin sigara, alkol, uyuşturucu ya da diğer madde bağımlılıkları, beslenme bozuklukları, yaşam tarzı ve diğer çevresel faktörler prematüritenin bilinen önemli nedenlerindendir. Bu prematüriteye ortam hazırlayan sigara gibi etkenlerin bir kısmı annenin yaşam tarzı değiştirilerek ve özenli davranması sağlanarak önlenebilecekken, genetik ya da anatomik etkenlere bağlı olan prematürite nedenleri ne yazık ki önlenememekte ve düşük doğum ağırlıklı ve yüksek ROP riski taşıyan bebekler dünyaya gelmektedir.

Günümüzde yoğunbakım koşullarının son derece gelişmesi ile artık bu bebekler daha yüksek oranlarda yaşatılabilmekte, solunum gibi hayati fonksiyonlarının desteklenmesinin yanında göz ve diğer organlarının fonksiyonlarını koruyarak bebeklerin normal bir hayat sürmesi sağlanabilmektedir.

ROP’da prognozu belirleyen en önemli faktör doğumdaki retina dokusunun gelişme düzeyidir. Retina dokusunun yüksek oranda gelişmiş olduğu (zon 3’e kadar gelişmiş retina) ROP olgularının önemli bir kısmı tedaviye dahi gerek duyulmadan gerileyebilirken, retina gelişiminin çok düşük olduğu (zon l’de retina gelişimi mevcut olan) olgularda zamanında ve doğru tedaviler uygulanmasına rağmen başarılı neticeler elde edilmeyebilmektedir.

ROP’un şiddeti bazen aynı doğum ağırlıklı ikiz prematüre bebeklerde bile farklılık gösterebilir; bebeklerin birisinde ileri evrede ROP gelişirken, ikiz eşi tamamen sağlıklı olabilir. Ailenin ya da çocuk hekiminin tedavi edilebilir dö­nemde tespit edemeyeceği bu hastalıkta tarama muayenelerinin zamanlaması büyük önem taşımaktadır.

1500 gramın altında doğan ya da gestasyonel yaşı 30 hafta veya daha az olan, 1500-2000 gr arasında doğum ağırlığı veya gestasyonel yaşı 30 hafta veya daha fazla olmasına rağmen stabil olmayan klinik seyri olan bebeklere en az iki kez göz muayenesi önerilmelidir. İlk muayene doğumdan sonraki 4-6 haftalar arasın­da veya alternatif olarak doğum sonrası veya menstrüasyon sonrası yaşın, hangisi geç ise 31. ve 33. haftasında yapılmalıdır.

Amerikan Pediatri Derneği’nin 2006 ve de 2012 senesindeki prematüre bebek­lerde ROP izlem önerilerine göre; (Pediatrics, Volume 131, Number 1, January 2013 ve Pediatrics Volume 117, Issue 2, February 2006) 29 haftalık bir prematüre bebek, postmensturel yaş 33 haftalıkken ya da kronolojik yaş 4 haftalıkken bu konuda dene­yimli bir göz doktoru tarafından muayene edilmelidir.

“ROP testi yapılmadı, ROP muayenesi yapılmadı bebekleri kör oldu” şeklinde haberlerle sıkça karşılaşmaktayız. Ayrıca ROP muayenesinin atlandığı iddia edilen davalarda rekor tazminatlara hükmedildiği yönündeki haberler de hekimleri oldukça tedirgin etmekte. Gördüğümüz birçok dosyada Türkiye’de sağlık çalışanları ve hastaneler tıbbi kayıtları ve bilgilendirme sorumluluklarını ispat aşamasında zorluk çekmektedir.

Yorulmaz Medikolegal bu konunun medikolegal risk yönetimi ve raporlanması konusunda deneyim paylaşımı gereksinimi duymuştur. Konu ile ilgili örnek rapor özetine BURADAN ulaşabilirsiniz.

İlgili yargı kararlarına bu linkten ulaşabilirsiniz.