Adli Psikolog olmak için öncelikle psikoloji lisans eğitimini tamamlamak gerekmekte olup lisans eğitimi sonrasında Adli Psikoloji alanında yüksek lisans, doktora eğitimleri almak gereklidir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Adli Psikolog Dilek Çelik tarafından “adli psikoloji nedir” başlıklı yazıda paylaşılmış idi.
Bu yazıda ise yurt dışında bir üniversitede alınan adli psikoloji yüksek lisans eğitimine ilişkin tecrübe aktarımında bulunulacaktır.
Adli Psikoloji için tipik olan sorulardan bazıları şunlardır: “Görgü tanıklarının ifadeleri ne kadar güvenilirdir?” ve “Suçluların, onları toplum için kalıcı olarak tehlikeli kılan akıl bozuklukları var mıdır?” Adli Psikoloji alanında çalışan psikologlar, yargılamaya ya da soruşturmaya konu olan olaylarla ilgili çalışmalar yürütmektedir.
Yurt Dışında Adli Psikoloji Eğitimi Tecrübesi
Adli Psikoloji yüksek lisans eğitimlerinde birbirinden ilgi çekici konularda dersler yer almaktadır. Bazı ders içerikleri şu şekildedir (Bu ders içerikleri yurtdışında adli psikoloji eğitimi için geçerlidir):
- Görgü tanıkları ve mağdurlar: Size görgü tanıklarının ve mağdurların psikolojisi hakkında fikir verir.
- Failler ve sanıklar: Farklı suçlu türlerini ve saldırgan davranışları inceler. Ayrıca bu davranışları hukuki sorular bağlamında analiz etmeyi de öğrenirsiniz.
- Uzmanlar ve ön yargıları (Experts and their biases): Uzmanların yargısal karar vermede oynadıkları role odaklanır. Ayrıca uzman görüşlerinin geçerliliğini de keşfedersiniz.
- Adli nöropsikoloji (Forensic Neuropsychology): sizi nöropsikolojik bozuklukların değerlendirilmesiyle tanıştırır. Ceza davalarında sanıklar, suçlarıyla ilgili hafızalarının kaybettiklerini giderek daha fazla ifade etmektedir. Bu, bunun her zaman geçerli bir savunma olup olmadığı sorusunu gündeme getirmektedir. Bunun yanında sanıklar ve travmatik beyin hasarı ve / veya fonksiyonel veya nörodejeneratif bozuklukları olan tanıklar hukuki süreçlerde çok daha fazla yer alıyor. Genellikle bu kişilerin tanık olarak veya sanık olarak doğru ifadeler verebileceğine inanılıyor. Mahkeme salonundaki her uzman bazen nöropsikolojik sorunlarla karşılaşabileceğinden dolayı; beyin hakkında, yapı ve işlevi, beyin-davranış ilişkisi, nöropsikolojik değerlendirme ve yasal konular ile ilgili temel bilgiye sahip olmak önemlidir.
- Mahkemeler için kamu politikası sorununun raporlanması: Bir kamu politikası sorunu ile ilgili yapılan araştırmalar ve istişareler neticesinde, mahkeme için rapor yazılması sürecini ele alan bir derstir.
- Görgü tanıklarının ifadeleri (Eyewitness Testimony): Bu ders, görgü tanıklarının ifadesinin psikolojisine çağdaş bir bakış sağlar. Örneğin, öğrenciler görgü tanıklarının suçu ne kadar iyi hatırlayabildiklerini öğrenir.
- Sorgulama teknikleri (Interrogation Techniques): Sorgulama ve mülakat, birçok polis soruşturmasının merkezinde yer almaktadır. Bu derste öğrenciler polisin bir kişiyi sorgularken veya mülakat yaparken kullanılabilecekleri farklı stratejiler hakkında bilgi edinirler. Ders, suçlayıcı sorgulama tarzı (ör. bir itirafı ortaya çıkarmayı amaçlayan sorgulama) ve bilgi toplama yaklaşımı (yani, bir itiraftan ziyade ilgili bilgiyi ortaya çıkarmayı amaçlayan görüşme) arasındaki farkı ele alır ve bunların yanlış itiraflara neden olmalarının nedenlerinin incelenmesini sağlar. Ek olarak bu ders, aldatmayı/yalanı tespit etmenin en iyi yolunu anlamayı sağlar. Öğrenciler sözlü ve sözlü olmayan ipuçlarının kullanımını ve yalan makinesinin aldatmayı tespit etmek için kullanılmasını tartışırlar.
- Uygulamada Adli Psikoloji (Legal Psychology in action): Öğrenciler, yalan ölçme araçlarının kullanımı dahil olmak üzere hukuk alanındaki uzmanlar tarafından sıklıkla kullanılan araçlar, telkin edilebilirlik ve temaruz/simülasyon eğitimi ile uygulamalı deneyim kazanırlar.
- Çocuk, kadın, yaşlı, engelli, akıl hastalığı bulunan ya da dil bilmeyen vb şüpheliler
- Yanlış itiraflar
- Adli psikopatoloji
- Şiddet risk değerlendirmesi
Bu derslerin kaynakları deneysel, uygulamalı ve adli psikiyatri dergilerinden alınan çeşitli araştırma makalelerinden oluşmaktadır. Dersler, küçük eğitim gruplarında, gerçek dünyadaki durumlardan alınan ‘sorunlara’ çözümler ararken akademik literatür eşliğinde tartışarak işlenmektedir. Bu programın ikinci yılı ise bir araştırma stajı yapılarak tez yazım sürecine ilişkindir. Araştırma stajı, size fakültenin akademik personelinin devam eden araştırmalarına katılma veya harici akademik veya klinik kurumlarla çalışma fırsatı verir.
Bu genel eğitim bilgilerinin ışığında, bundan sonraki yazılarımızda adli psikoloji ile ilgili dikkat çekici olgulara ve adli psikolojide kullanılan yöntemlere yer vereceğiz.
Dilhan Töredi
Adli Psikolog
