Sağlıkta şiddet Dünya Sağlık Örgütü’nün de belirttiği üzere bir “halk sağlığı sorunu”dur.
Ülkemizde de sağlık profesyonellerine yönelik şiddeti önleme politikalarından biri olarak “Beyaz Kod Uygulaması” geliştirilmiştir.
Bir önleme politikası olmasına ve sıkça gündeme gelmesine rağmen sağlık profesyonellerinin ve sağlık kurumu idarelerinin Beyaz Kod ile ilgili bilgileri sınırlı olduğundan, uygulamanın işlerliği sekteye uğramakta, gerektiği şekilde hizmet alınamamakta ve aynı zamanda sağlıkta şiddete yönelik verilerin de somut durumu tam anlamıyla ortaya çıkarmasına engel olmaktadır.
Beyaz Kod Uygulamasına Yönelik Sıkça Karşılaşılan Durumlar ve Sorular
- Hastane Ne Yapmalı?
- Her hastanenin beyaz kod il koordinatörlüğünce onaylanmış bir yöneticisinin olması gerekir.
- Her hastanede Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi (“ÇHGB”) oluşturulur. Bu birimde görev yapan kişi beyaz kod bildirimlerinin yapılmasından sorumlu personeldir.
- ÇHGB sorumlusunun üyeliği beyaz kod sisteminde gösterilen yöneticisi tarafından onaylanması akabinde bu personelin Beyaz Kod sistemine kaydı yapılır.
- ÇHGB sorumlusunun üyeliği beyaz kod sisteminde gösterilen yöneticisi tarafından onaylanması akabinde bu personelin Beyaz Kod sistemine kaydı yapılır.
- Şiddet mağduru, 113 nolu telefonu arayarak, internet üzerinden ya da ÇHGB’ye başvurarak da beyaz kod başvurusunu yapabilir.
- Şiddet mağduru tarafından bir başvuru yapıldığında, ilgili başvuru otomatik olarak ÇHGB ekranına düşer. ÇHGB personeli bir başvuru olduğu takdirde ivedilikle ilgili personel ile irtibata geçer.
- Süreç hakkında şiddet mağdurunu bilgilendirir. Olay tutanağını ve kişisel veri paylaşım onam formu ve olayı doğrulayan diğer kanıtları temin ederek sağlık bakanlığının beyaz kod sistemine kaydını sağlar.
- Bu birim ve/veya personel tarafından olay tutanağı, kişisel veri paylaşımı bilgilendirme formu ve olayı doğrulayan diğer bilgi ve belgelerin Beyaz Kod sistemine girişi sağlanacaktır. Aynı zamanda, durum ilgili adli ve idari mercilere intikal ettirilecektir.
- İş yerinde yaşanan fiziksel şiddet olayları iş kazası sayıldığından iş kazası bildirimi de yapılmalıdır.
- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ve ÇHGB eğitimlerinde, sağlık profesyonellerine yönelik şiddet, alınması gereken önlemler, olay esnasında yapılması gerekenler hakkında bilgi verilmelidir.
- Beyaz Kod verilmesi halinde düzenlenecek belgelerle birlikte olaya yönelik adli mercilere ihbar dilekçesi sunulmak zorundadır.
- Sağlık Profesyoneli Ne Yapmalı?
- Beyaz Kodu nasıl verebilirim?
- 113 numaralı hattı arayarak,
- Hastanenin telefonundan 1111 dahili numarayı arayarak,
- Sağlık Bakanlığı’na ait Beyaz Kod internet sitesine girerek beyaz kod verebilirsiniz.
- Hangi belgeleri doldurmalıyım?
- Olay Tutanağı: yaşanan olayın ayrıntıları, tarih, saat, olay yeri, olaya tanıklık eden personel ya da diğer hasta/hasta yakınlarının adları ve iletişim bilgileri, var ise kamera kaydı bilgileri kaydedilerek ÇHGB’ye teslim edilmelidir.
- Hukuki Yardım Talep Formu: Ceza yargılaması aşamasında Bakanlık avukatlarınca hukuki yardım verilmesinin talep edilmesine yönelik talebi içerir. Bu belge ÇHGB tarafından düzenlenip talep halinde şiddet mağduruna imzalatılır.
- Onam Formu: Beyaz Kod kapsamında yapılan başvuru nedeniyle yürütülen adli süreçte edilen bilgi ve belgelerin, kişisel bilgilerin anonimleştirilerek analizlerinin yapılmasında ve sağlık profesyonellerine karşı gerçekleştirilen şiddet olaylarının önlenmesi amacıyla kullanılmasına yönelik bir izin onam formu olup mağdur tarafından imzalanıp ÇHGB’ye teslim edilecektir.
- İfade vermek için Karakola gitmek zorunda mıyım?
27.03.2015 Tarihli 6638 sayılı Kanun ile PVSK’nın 15. Maddesine “Polis; müşteki, mağdur ve tanık ifadelerini, talepleri halinde ikamet ettikleri yerlerde ve iş yerlerinde alabilir” hükmü eklenmiştir. Sağlık profesyonelinin ifade vermek üzere görev yerinden ayrılmasının sağlık hizmeti sunumunu aksatması sebebiyle, sağlık profesyonelinin ifadesi görev yaptığı yerde alınabilir. Bu talep edilmesi önerilen bir konudur.
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün 03.06.2020 tarihli Sağlık Çalışanlarına Yönelik İşlenen Suçlar konulu yazısı ile;
Sağlık çalışanlarının ifadelerinin alınması veya tutanakların düzenlenmesi sırasında, mağdur, müşteki, tanık konumunda olan sağlık çalışanları ve yakınlarının güvenliğinin tehlikeye atılmaması için adres olarak görev yaptıkları sağlık kuruluşlarının adreslerinin belirtilmesi,
Sağlık çalışanlarının ifadelerinin kolluk vasıtasıyla iş yerlerinde aldırılması,
Sağlık çalışanlarına yönelik yapılacak tebligatların vekillerine yapılması konusunda savcılıklara ve mahkemelere bildirim yapılmıştır.
- Tehdit edildiğimde ya da hakarete maruz kaldığımda Beyaz Kod verebilir miyim?
Evet. Tehdit ve hakaret eylemleri, sözel ve psikolojik şiddet kapsamında olup bu suçlar bakımından da Beyaz Kod sistemi işletilebilmektedir. Elbette agresif hastaların yönetiminde tek seçenek Beyaz Kod değildir. Alternatif önerilere bu web sayfasında yer verilecek.
- Beyaz Kod başvurusu yaptım ancak şikayetçi olmadım ya da şikayetimden vazgeçtim. Süreç nasıl olur?
Beyaz Kod başvurusu yapıldıktan sonra mağdurun şikayetçi olup olmadığına bakılmaksızın, hastane idaresi şiddet olayını adli mercilere bildirmekle yükümlüdür. Şiddet olaylarında, mağdur özel hastane, devlet hastanesi personeli olup olmadığına bakılmaksızın kamu görevlisi sayıldığından, suç şikayete tabi değildir. Yani sağlık profesyoneli şikayetçi olmasa dahi adli merciler re’sen soruşturacaktır. Şikayetçi olunmadığı durumlarda hukuki yardım talebinde bulunulamaz.
- Beyaz Koda başvurumu yaptım ancak adli süreç devam ederken şikâyetimden vazgeçersem süreç nasıl ilerler?
Eğer tarafınıza hukuki yardım sağlanmış ise bu durumda 2016/3 sayılı Genelge’nin 3.c Maddesi doğrultusunda tarafınıza verilen hukuki yardım sona erer. Ancak bu tür suçlar re’sen takip edildiğinden yargılama devam edecektir. Sıklıkla sağlık profesyonellerine şikayetini geri al baskısı yapılmaktadır. Yukarıda belirtildiği gibi, bu hukuki sürece ciddi zarar vermez. Gerekli ise yapılabilir. Ancak psikolojik süreci etkiler. Bu nedenle baskı geldiğinde, “konu benim şikayetime bağlı değil kamusal bir süreç” denilmesi, baskıyı hafifletmek için kullanılacak bir yönetim şekli olabilir.
- Hukuki yardım için vekalet ücreti ödeyecek miyim?
Hayır. Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu hizmetten dolayı işlendiği iddia edilen suçlara ilişkin soruşturma ve kovuşturmalarda; kendilerine idarece vekâlet verilmiş avukatlar, ayrıca vekâletname ibrazı gerekmeksizin ilgili personelin veya kanuni mirasçılarının vekili sıfatıyla işlem yapmaya yetkilidir.
- Özel vekil (Avukat) tayin edebilir miyim?
Evet. Bu halde avukat ile şiddete uğrayan sağlık profesyoneli arasında bir vekalet sözleşmesi yapılacağından vekalet ücreti de sağlık profesyoneli tarafından ödenecektir. Beyaz Kod kapsamında hukuki yardımdan yararlanan kişinin ayrıca özel vekil tayin etmesi halinde bu yardımdan halen yararlanıp yararlanmayacağını bildirmesi gerekir.
- Hizmet sunumundan kaynaklanmayan, kişisel sebeplerle şiddete veyahut mobbinge maruz kaldım. Hukuki yardım talebinde bulunabilir miyim?
2016/3 sayılı Genelge’nin 3. Maddesi doğrultusunda, Böyle bir durumda saldırı mesai saatleri içerisinde ya da kurum içerisinde gerçekleştirilse dahi başvuru, hukuki yardım kapsamında değerlendirilmez.
- Duruşma davetiyesi geldiğinde duruşmaya gitmesem olur mu?
Hukuki yardım talebi çerçevesinde destek sağlanmış ise il koordinatörlüğünün hukuk birimini bilgilendirmeniz faydalı olacaktır. Duruşmada bulunmanız, yargılama sürecinin sağlıklı işlemesi açısından önemlidir. Duruşmaya geçerli bir mazeretiniz olmaksızın katılmadığınız takdirde, Mahkeme bir sonraki duruşmaya zorla getirilmenize karar verebilir.
Yorulmaz MedikoLegal olarak bazı olgulara gönüllü adli tıp (Rapor-Bilirkişilik) ve hukuki destek sağlamaktayız. Olgu sayısının fazlalığı nedeniyle bu hizmet sınırlı ve sembolik düzeydedir. Sağlık profesyonellerinin güç birliği yaparak, ciddi bir hukuk desteği almasının zorunlu olduğunu düşünüyoruz. Böyle durumlarda Yorulmaz Medikolegal, avukatınızla hukuki deneyimlerini de paylaşacaktır.
Ayrıntılı bilgi almak ve eğitim için bizimle BURADAN iletişime geçebilirsiniz.
